LIV LUX Health
DE TERUGKEER NAAR
VERWEVEN LEVEN
KARAṄGA
Endocannabinoïde Systeem (ECS)
Figuur 1. Endocannabinoïd receptor (sleutelgat)
& cannabinoïden (sleutel)
Een belangrijk uitgangspunt om deze materie beter te begrijpen is dat ons lichaam een onafhankelijke entiteit is, in staat tot het ontvangen van de bepaalde informatie uit de buitenwereld, dat via de zintuigen in ons brein wordt vertaald om vervolgens de rest van ons lichaam te laten reageren op deze nieuwe informatie. Op deze wijze is ons lichaam in staat om in de behoeften zoals voedsel of reproductie te voorzien. Ook zijn we daardoor in staat om onszelf en de buitenwereld waar te nemen. Iets lastiger te begrijpen is het feit dat ons lichaam opgebouwd is uit miljoenen cellen, waarbij elke cel is onafhankelijk is. Iedere cel heeft zijn individuele behoefte voor energiebronnen en heeft zijn eigen biochemische stoffen om het te verkrijgen. De cellen zijn conform hun functie en structurele diversiteit georganiseerd tot de verschillende organen. Elk orgaan heeft een specifieke functie in het lichaam in zijn geheel in leven te houden. Het brein reguleert de verschillende orgaanfuncties en verwerkt de stimuli van buitenaf. Het ECS lijkt op de verbeterde versie van een voorouderlijk intercellulair communicatie systeem, welke ook in planten terug te vinden is; het arachidonzuur systeem. Feitelijk is de natuur van de endocannabinoïden direct gerelateerd aan arachidonzuur. Arachidonzuur is een omega-6 vetzuur dat onderdeel is in het signalling proces van planten en dieren. Het reguleert de afweer tegen infecties en het signaleren van stress in planten. In de mens is het verantwoordelijk voor de groei van spierweefsel, het samenklonteren van bloedplaatjes, vasodilatatie en ontsteking.
Het endocannabinoïde systeem (ECS) is dus het lichaamseigen netwerk van celmembraaneiwitreceptoren (cannabinoïde receptoren = de sleutelgaten) wat communiceert met stoffen (endocannabinoïden = lichaamseigen cannabinoiden = de sleutels) die lijken op de cannabinoïden uit de cannabisplant (figuur 1). Activatie vindt plaats wanneer de sleutel in het slot zit met als gevolg de uiteindelijke acties van het ECS op de fysiologische lichaamsprocessen. Het ECS is betrokken in veel en diverse fysiologische processen; de modulatie van vrijkomen van neurotransmitters, de regulatie van de perceptie van pijn, alsmede cardiovasculaire, gastrointestinale en hepatische functies. De naam ECS verwijst naar het feit dat dit een endogeen systeem is wat getriggerd raakt door in de inname van fytocannabinoïden, die als het ware als een 'reserve namaaksleutel' dienen en dus ook in staat zijn om in het sleutelgat van onze cannabinoid receptoren past maar daarbij een net iets ander effect hebben dan de perfecte lichaamseigen sleutel.
Korte Engelse uitleg over de werking van het ECS.
Cannabinoïde receptoren
De twee hoofdreceptoren van het ECS zijn CB1 en CB2 cannabinoïd receptoren. Sindskort is er nog een 'wees receptor' GPR55 die als derde receptor voor cannabinoïd activiteit geaccepteerd is. Al deze receptoren zijn transmembraan eiwitten die in staat zijn om een extracellulair signaal de cel in te zenden.
CB1 receptoren zijn 'metabotrofische receptoren' en komen het meest tot expressie in het brein; vooral de hippocampus, basale ganglia, cortex en het cerebellum. Ze komen iets minder tot expressie in de amygdala, hypothalamus, nucleus accumbens, de thalamus, etc. CB1 receptoren komen ook perifeer voor in vetcellen, lever, longen, glad spierweefsel, gastrointestinale stelsel, B-cellen van de alvleesklier, vasculair endotheel, reproductieve organen, immuunsysteem, perifere sensorische- en sympathische zenuwen (figuur 2).
De distributie van CB2 receptoren is heel verschillend en hoofdzakelijk beperkt tot de periferie in de immuuncellen zoals macrofagen, neutrofielen, monotypen, B-lymfocyten, T-lymfocyten en microglia cellen. Onlangs is CB2 expressie ook gevonden in huidzenuwtakken, keratinocyten, botcellen, lever en somatostatine producerende cellen van de alvleesklier. De aanwezigheid van CB2 receptoren is ook aangetoond in het centraal zenuwstelsel, in astrocyten, microglia cellen en hersenstam neuronen (figuur 2).
Recent bewijs suggereert dat de CB2 receptor emotioneel gedrag mediteert, zoals bij schizofrenie, angsten, depressie, geheugen en pijnwaarneming.
Implicaties van het ECS
De hoofdfunctie van het ECS is de regulatie van homeostase van ons lichaam. Daarnaast speelt het dus een belangrijke rol in meerdere aspecten van neuronale functies: leren en geheugen, emotie, verslavingsgedrag, voeding en metabolisme, pijn en neuronale bescherming en neuromodulatie. Hierbij spelen vooral GABA (belangrijkste inhiberende neurotransmitter) en glutamaat (belangrijkste stimulerende neurotransmitter) een belangrijke rol. Maar er vindt ook belangrijke interactie plaats op het niveau van acetylcholine, dopamine, histamine, serotonine, norepinephrine, opioïde peptiden en prostaglandinen. De interactie met deze neurotransmitters is verantwoordelijk voor de meeste farmacologische effecten van cannabinoïden. Tevens is het betrokken bij de modulatie van verschillende proces op cardiovasculair en immunologisch niveau. Afhankelijk van de specifieke cannabinoïden, dosis en pathofysiologie, heeft het ECS een immunosuppressieve of immunostimulerend effect, samengevat als immunomodulerende werking. De aanwezigheid van CB1 en CB2 receptoren in de organen die betrokken zijn bij de inname van nutriënten en energie balans zoals de lever, het gastrointestinale systeem, alvleesklier, milt, skeletspieren en vetcellen, verklaart de therapeutische actie van cannabinoïden op de regulatie van energie en voedsel balans. Δ9-THC intake laat een toename van honger en inname van voedsel zien bij cases van anorexia door H.I.V. of terminale kanker.
Figuur 1. endocannabinoïd receptor (sleutelgat) & cannabinoïden (sleutel)